ေရြစည္းခံုေစတီေတာ္( ပုဂံ)သမိုင္း...

တည္ေနရာ ေညာင္ဦးၿမိဳ႕၊ ဧရာဝတီျမစ္ ကမ္းနဖူး
ဉာဏ္ေတာ္ ေပ (၁၆၀)
ေက်ာ္ၾကားမႈ ပုဂံမင္းႏွစ္ပါး တည္ခဲ့ၿပီး၊ သိမွတ္ဖြယ္ရာ၊ အ့ံဘြယ္မ်ားေၾကာင့္

ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္သည္ ေညာင္ဦးၿမိဳ႕မွ အေနာက္ေတာင္ ယြန္းယြန္း၊ မိုင္၀က္ခန္႔ ဧရာဝတီျမစ္ကမ္းနဖူးရွိ ေပ(၇၅၀)ေက်ာ္ခန္႔ ရွည္လ်ားက်ယ္၀န္းေသာ မဟာရံတံတိုင္းႀကီးႏွင့္ ဉာဏ္ေတာ္ေပ (၁၆၀)၊ ဖိနပ္ေတာ္အက်ယ္ေပ (၁၆၀)ပမာဏရွိကာ ေရႊေရာင္၀င္းလ်က္ တင့္တယ္ၾကည္ညိဳဖြယ္ တည္ရွိေလသည္။

သမိုင္း

ပုဂံျပည့္ရွင္ သီရိအႏုရုဒၶ ေဒ၀ ေခၚ အေနာ္ရထာမင္းလက္ထက္တြင္ သီဟုိဠ္ကၽြန္း၏ဘုရင္ ပထမ၀ိဇယဗာဟု မင္းၾကီး၏ အကူအညီေတာင္းျခင္းေၾကာင့္ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား၊ ပိဋကတ္သုံးပုံ က်မ္းစာမ်ားႏွင့္ ဆင္ျဖဴေတာ္တစ္စီးတုိ႔ကုိ အကူအညီေပးခဲ့သည္။ ပထမ ၀ိဇယဗာဟုမင္းကလည္း အေနာ္ရထာမင္း၏ ေက်းဇူးကုိတုံ႔ျပန္ေသာ္အားျဖင့္ ျမတ္စြာဘုရား၏ စြယ္ေတာ္ပြားကုိ အေနာ္ရထာမင္းထံ ဓမၼလက္ေဆာင္ျပန္လည္ ေပးပုိ႔ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းၾကီး သည္ စြယ္ေတာ္ျမတ္ကုိ နန္းေတာ္ေရွ ႔ ရတနာျပႆာဒ္တြင္ ကိန္း၀ပ္ေစျပီး ပူေဇာ္ ၀တ္ျပဳခဲ့သည္။ ထုိအခါ မင္းဆရာျဖစ္ေသာ္ ရွင္အရဟံမေထရ္က သတၱ၀ါအားလုံး ကုိးကြယ္ႏုိင္ေစရန္ ေစတီတည္ပါဟု မင္းၾကီးအား အၾကံဥာဏ္ေပးခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္းလည္း ရွင္အရဟံမေထရ္၏ အၾကံဥာဏ္မွာ အလြန္ ေလွာ္ကန္ သင့္ျမတ္သည့္အတြက္ ေစတီတည္၍ တည္ထားကုိးကြယ္ရန္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ သည္။ မင္းၾကီးသည္ စြယ္ေတာ္ ကိန္း၀ပ္လုိေသာအရပ္တြင္ ဆင္ျဖဴေတာ္ ရပ္ေစသတည္း ဟု အဓိဌာန္၍ ဆင္ျဖဴေတာ္၏ကုိေပၚတြင္ စြယ္ေတာ္ၾကဳတ္တင္၍ လႊတ္လုိက္ေလသည္။ ဆင္ျဖဴေတာ္သည္ ပုဂံ၏ အေရွ ႔ေျမာက္အရပ္ (ေဇယ်ဘံုဟု ေခၚတြင္ေသာ ေအာင္ေျမအရပ္၌) သဲစည္းခုံတြင္ ၀ပ္ေလသည္။ ဆင္ျဖဴေတာ္ ၀ပ္ရာ သဲစည္းခုံတြင္ စြယ္ေတာ္ ျမတ္ကုိ ဌာပနာထားျပီ ေစတီတည္ေတာ္မူသည္။ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၂၁-ခု၊ တပို႔တြဲလဆန္း(၁၀)ရက္၊ ၾကာသပေတးေန႔တြင္ စတင္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး တရုပ္ျပည္မွ ရေသာ ျမဆင္းတုတစ္ဆူ ႏွင့္ သေရေခတၱရာျပည္ရွိ ဒြတၱေပါင္မင္းၾကီး တည္ထားကုိးကြယ္ခဲ့ေသာ နဖူးသင္းက်စ္ေတာ္ တစ္ဆူကုိလည္း ဌာပနာထားသည္။ ဘုရားတည္ေနတုန္း ပစၥယာ ၃ ဆင့္အေရာက္ တြင္ပင္ အေနာ္ရထားမင္း နတ္ရြာစံ(ေသဆုံး) ခဲ့သည္။ အေနာ္ရထာမင္း နတ္ရြာစံျပီးေနာက္ က်န္စစ္သားမင္းက ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၅၁-ခု၊ တန္ေဆာင္မုန္းလဆန္း(၁၃)ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔တြင္ ဆက္လက္တည္ေဆာက္ခဲ့ရာ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၄၅၂-ခု၊ ကဆုန္လျပည့္ေန႔တြင္ ၿပီးေျမာက္ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။ ေစတီေတာ္ႀကီး တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ႏွစ္မွ ၿပီးစီးသည့္ႏွစ္အထိ ႏွစ္ေပါင္း ၃၁-ႏွစ္ၾကာ၏။

ေစတီတည္ထားပုံ

ေရႊစည္းခုံေစတီေတာ္ၾကီးသည္ မူလက ေက်ာက္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္ တည္ေဆာက္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ယေန႔အခါ ေရႊအထပ္ထပ္ခ်ေသာေၾကာင့္ မူလေက်ာက္ျပားမ်ား ေပ်ာက္ေနျပီး ေရႊေတာင္ၾကီးသဖြယ္ျဖစ္ေနသည္။ ပစၥယာအဆင့္ ၃ ဆင့္ရွိသည္ သုံးဆင့္အေပၚမွ ရွစ္ေထာင့္ၾကာ၀န္း၊ ေၾကး၀ုိင္း၊ ၾကာေမွာက္ၾကာလွန္ႏွင့္ ခါးပတ္ရွိသည္။ ယင္းအထက္တြင္ ေခါင္းေလာင္းပုံ၊ ေခါင္းေလာင္းပုံ၏ အထက္ တြင္ သပိတ္ေမွာက္ႏွင့္ ေဖာင္းရစ္ရွိသည္။ ေဖာင္းရစ္အထက္ ၾကာစိတ္၊ ၾကာေမွာက္၊ ၾကာပ်ံႏွင့္ ထီးေတာ္ ရွိသည္။ ပစၥယာ အဆင့္မွ ထီးေတာ္အထိ ေပ ၁၅၀ ျမင့္သည္။ ပစၥယာအဆင့္ဆင့္ တြင္ ငါးရာ့ ငါးဆယ္ဇာတ္ေတာ္ ရုပ္ၾကြ အုပ္ခ်ဳပ္မ်ားရွိသည္။ ညာဖက္တြင္ ေဖၚျပထားေသာပုံေတာ္သည္ ရႊံကုိမီးဖုတ္ျပီး ျပဳလုပ္ ထားသည့္ ပုံေတာ္ျဖစ္သည္။

ရင္ျပင္ေတာ္

ေစတီ၏ေလးဘက္ေလးတန္၌ အုတ္ဂႏၶကုဋီေလးေဆာင္ရွိသည္။ ယင္းဂႏၶကုဋီတုိက္မ်ား အတြင္း၌ အလြန္လက္ရာေျမာက္ေသာ မတ္ရပ္ေၾကးဆင္းတု တစ္ဆူစီ ရွိသည္။ ဥာဏ္ေတာ္ ၁၂ ေပျမင့္သည့္ ပုဂံေခတ္လက္ရာျဖစ္သည္။ မူလက ဂႏၶကုဋီတုိက္တံခါး မ်ားရွိေသာ္လည္း ယခုအခါ ၁ ခုသာ က်န္ေတာ့သည္။ ရင္ျပင္ေတာ္ အေနာက္ဘက္ ပုိင္းတြင္ နတ္ရုပ္တု၊ ဘုိးေတာ္ရုပ္တု၊ သိၾကားရုပ္တုစသည္မ်ားလည္း သူ႔အေဆာင္ႏွင့္ သူရွိသည္။ ရင္ျပင္ေတာ္အေရွ ႔ေျမာက္ေထာင့္တြင္ ေက်ာက္စာရုံရွိသည္။ ေက်ာက္စာရုံ ထဲတြင္ ေခတ္အဆက္ဆက္မွ ေရးထုိးထားခဲ့သည့္ ေက်ာက္စာမ်ားထဲမွ ေက်ာက္စာ ၆ ခ်ပ္ကုိ သိမ္းဆည္းထားသည္။ က်န္းစစ္သားမင္းၾကီး၏ ေက်ာက္စာတုိင္ၾကီး ၂ တုိင္သည္ အေရွ ႔ဘက္မုခ္ တြင္ရွိသည္။ ေရွးမြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးထုိးထားသည္။

သိမွတ္ဖြယ္ရာ

ေရႊစည္းခံုေစေတီေအာက္ေျခတြင္ ပစၥယံသံုးဆင့္ရွိၿပီး ပစၥယံသံုးဆင့္အထက္တြင္ ရွစ္ေထာင့္ၾကာ၀န္း က်ည္း၀န္း၊ ေခါင္းေလာင္းပံု၊ ရင္စည္း၊ သပိတ္ေမွာက္၊ ေဖာင္းရစ္ အဆင့္ဆင့္၊ ၾကာေမွာက္၊ ရြဲ၊ ၾကာလန္၊ ပဥၥေလာဟာခ်ရားသီး၊ ထီးအဆင့္ဆင့္ျဖင့္ တည္ေဆာက္ ထားသည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္၏ ပစၥယံအဆင့္ဆင့္တြင္ စဥ့္စိမ္းသိတ္ အုတ္ခ်ပ္မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေသာ (၅၅၀)ဇာတ္မ်ားကုိ ဇာတ္အမည္၊ နံပါတ္မ်ားႏွင့္ တကြ ေတြ႕ရသည္။ ေရႊစည္းခံုေစတီ၏ မ်က္ႏွာေလးဖက္တြင္ ေၾကးဂူတုိက္ ေလးတိုက္ရွိၿပီး ထုိတုိက္မ်ားထဲတြင္ (၃.၉၀)မီတာ (၁.၂၈)ေပခန္႔ အျမင့္ရွိ ရပ္ေတာ္မူဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ ေၾကးဆင္းတု (အဘယမုျဒာႏွင့္ ၀ရဒမုျဒာ) မ်ားရွိသည္။ ပုဂံေခတ္ ေၾကးသြန္း ေၾကးခတ္နည္း (ပန္းတည္းပညာ)ကုိ ေလ့လာႏိုင္သည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီေတာ္၏ အေရွ႕ဘက္မုခ္တြင္ ေရွးမြန္ဘာသာျဖင့္ ေရးထုိးထားသည့္ က်န္စစ္သားမင္း ေအဒီ (၁၀၈၄-၁၁၁၃) ၏ နန္းတက္အမိန္႔ေတာ္ ျပန္တမ္းေက်ာက္စာတုိင္ ႏွစ္တုိင္ရွိသည္။ ထုိေက်ာက္စာတြင္ က်န္စစ္သားမင္းသည္ ဘုရားလက္ထက္၌ ဗိႆႏုိးျဖစ္ခဲ့ၿပီး ေနာင္အခါ အရိမဒၵပူရျပည္တြင္ တရားေစာင့္ေသာ မင္းျဖစ္လာမည္ဟု ဘုရားက ဗ်ာဒိတ္ေပးခဲ့ေၾကာင္း၊ တုိင္းသူျပည္သားတုိ႔ကုိ ၾကင္နာစြာ အုပ္ခ်ဳပ္မည့္ အေၾကာင္း ေရးထုိးထားသည္။

ဟံသာ၀တီ ဘုရင့္ေနာင္ေက်ာ္ထင္ေနာ္ရထာ ေအဒီ(၁၅၅၀-၁၅၈၁) သည္ ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ ေရႊသကၤန္းကပ္လွဴခဲ့ၿပီး ထုိအေၾကာင္းကုိ (၂၃)ေမ၊ (၁၅၅၇) ကလွဴခဲ့သည့္ (၂၁၀၀)ပိႆာ၊ (၃.၁၈)တန္ရွိ ကုသုိလ္ေတာ္ ေခါင္းေလာင္းစာတြင္ ေဖာျ္ပခဲ့သည္။

ကုန္းေဘာင္ေခတ္ ဆင္ျဖဴရွင္မင္း ေအဒီ (၁၇၆၃-၁၇၇၆) သည္ (၃၀)ေမ၊ (၁၇၆၈) တြင္ ေရႊစည္းခံုေစတီကုိ ထီးေတာ္တင္ၿပီး ၄င္း၏အလွဴဒါနကုိ ေရးထုိးထားသည့္ ေမာ္ကြန္း ေက်ာက္စာရွိသည္။

ေရႊစည္းခံု ေစတီရင္ျပင္ရွိ အုတ္ဇရပ္အတြင္းရွိ ပုဂံေခတ္က ထုလုပ္ခဲ့သည့္ ဗုဒၶေျခေတာ္ရာ၊ သစ္သားပန္းပု သိၾကား႐ုပ္ႏွင့္ သစ္သားပန္းပု တံခါးရြက္တုိ႔ကုိ ေလ့လာႏိုင္သည္။

ေရႊစည္းခံုေစတီ ပႏၷက္႐ုိက္ရာ၌ အေျချပဳသည့္ ပႏၷက္သဲဂူ၊ အုတ္ဇလားဂူ တုိ႔လည္းရွိသည္။

အံ့ဘြယ္ကိုးပါး

ေရႊစည္းခံုေစတီသည္ အတြင္းအံ့ကုိးပါး၊ အျပင္အံ့ကုိးပါး ႏွင့္ျပည့္စံုသည္ဟု ယံုၾကည္ၾကသည္။
[ျပင္ဆင္ရန္] အတြင္းအံ့ကုိးပါး

1. ထီးေတာ္အလြန္ၾကီးေသာ္လည္း သံၾကိဳးမဆုိင္းရျခင္း၊
2. ေစတီ၏အရိပ္သည္ တံတုိင္းအျပင္သုိ႔ မေရာက္ျခင္း။
3. ေစတီ၏ထိပ္မွ ေရႊစကၠဴပစ္ခ်လွ်င္ အျပင္သုိ႔မေရာက္ျခင္း။
4. ေစတီ၏ မဟာရံတံတုိင္းအတြင္း လူမည္မွ်မ်ားမ်ား ျပည့္က်ပ္မေနျခင္း။
5. တန္ေဆာင္မုန္းလျပည့္ပြဲေတာ္တြင္ ပထမသပိတ္ေတာ္၌ မည္သူမွ် ဆြမ္းဦးမတင္ႏုိင္ျခင္း။
6. အေ၀းကၾကည့္လွ်င္ကုန္း၊ အတြင္းမွၾကည့္လွ်င္ က်င္းသဖြယ္ထင္ရျခင္း။
7. ေစတီ၏တစ္ဖက္မွ တီးေသာစည္သံကုိ အျခားတစ္ဖက္မွ မၾကားရျခင္း။
8. မုိးသည္းထန္စြာရြာေသာ္လည္း ေစတီရင္ျပင္၌ ေရမတင္ျခင္း။
9. ေစတီေတာ္ အေရွ ႔ေတာင္ေထာင့္ရွိ ခေရပင္သည္ ၁၂ ရာသီ ပြင့္ျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္။

* ထုိ႔အတြက္ေၾကာင့္ ေရွးမွယေန႔တုိင္ အစဥ္အဆက္ မွတ္ခဲ့ၾကသည္မွာ - တန္ခုိးမွာ ေရႊစည္းခုံ၊ အႏုမွာ အာနႏၵာ၊ ထုမွာ ဓမၼရံ၊ အျမင့္မွာ သေဗၺညဳ ဟူ၍ ျဖစ္သည္။

အျပင္အံ့ဘြယ္ကုိးပါး

1. ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းစပ္ေရစီးအတြင္း စြယ္ေတာ္တင္လာသည့္ ဆင္ျဖဴေတာ္၀ပ္သည့္ေနရာ ေသာင္ျဖစ္လာျခင္း။
2. ထုိသဲေသာင္တို႔သည္ ေက်ာက္ျဖစ္လာျခင္း။
3. ဧရာ၀တီျမစ္ေရသည္ ေစတီေတာ္ကုိ ဦးခုိက္ရစ္၀ဲစီးဆင္းျခင္း။
4. မဟာရံတံတုိင္းသည္ ရွစ္ပယ္ (၁၄.၁၆)ဧက က်ယ္၀န္းျခင္း။
5. ေစတီတည္ရာတြင္ တုရင္းေတာင္မွ ေက်ာက္မ်ားကုိ ပုဂံျပည္သူတုိ႔ လက္ဆင့္ကမ္းသယ္ျခင္း။
6. ေက်ာက္သယ္ယူသူမ်ား အရိပ္ရရန္ မန္က်ည္းပင္မ်ား ခ်က္ျခင္းေပါက္ျခင္း။
7. ေက်ာက္သယ္အၿပီး မန္က်ည္းပင္မ်ား ေပ်ာက္ျခင္း။
8. ေရႊစည္းခံုေစတီ အေရွ႕မ်က္ႏွာစာ ေလွကားအနီးရွိ ေရမွန္အတြင္း၌ ေစတီအရိပ္ထင္ျခင္း။
9. ေစတီကုိ အေ၀းမွၾကည့္ပါက ကုန္းျမင့္ေပၚတြင္ တည္ထားသည္ဟု ထင္ရျခင္းတုိ႔ ျဖစ္သည္


ဘုရားသမိုင္းမွတ္တမ္းမ်ားမွ..ကူးယူသည္။

(ေရႊၿမိဳ႕ေတာ္)

Posted in: အေထြေထြဗဟုသုတ