အသည္းကင္ဆာ အေႀကာင္း သိေကာင္းစရာ ....( သိထားေစခ်င္ပါသည္ )

 

အသည္းကင္ဆာဆိုတာ အသည္းမွာ Malignant Tumour ရွိေနျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းကင္ဆာမွာ အစဦး အသည္းကင္ဆာ (Primary cancer) ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲ ကင္ဆာ (Secondary cancer) ဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။

Primary Liver Cancer (အစဦး အသည္းကင္ဆာ)
အစဦးအသည္းကင္ဆာမွာလည္း Cholangio Carcinoma ေခၚ သည္းေျချပြန္တ၀ိုက္မွာ စတင္ျဖစ္ေပၚတဲ့ အသည္းကင္ဆာႏွင့္ hepatocellular carcinoma ေခၚ အသည္းထဲက ဆဲေတြမွာ စတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ အသည္းကင္ဆာဆိုၿပီး ႏွစ္မ်ိဳး ရွိပါတယ္။ ဒီအမ်ိဳးအစားက အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (Cirrhosis) သမားေတြမွာ အမ်ားဆံုး ျဖစ္ေပၚတတ္တဲ့ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ Primary Liver Cancer က Secondary Liver Cancer ထက္ အျဖစ္နည္းသည္ကို ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

မူလအသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းအရင္း
ျဖစ္ရျခင္း အေၾကာင္းအရင္းကို အတိအက် ရွာေဖြေတြ႔ရွိျခင္း မရွိေသးပါ။ သို႔ေသာ္ ၎အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ေသာသူ အမ်ားစုမွာ ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သူမ်ားျဖစ္ပါတယ္။
(၁) အသည္းေရာင္ အသား၀ါ (B) or (C) ေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ေနသည့္ လူနာ
(၂) အရက္ ေသစာကို အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေသာက္သံုးလာသူ
(၃) အသည္းေျခာက္ျခင္းႏွင့္ တျခားအသည္းေရာဂါ တခုခု ရွိေနေသာသူမ်ားတြင္ Pramary Liver Cancer ကို အမ်ားဆံုး ေတြ႔ရပါတယ္။ သို႔ေသာ္လည္း မူလအသည္းကင္ဆာက တဆင့္ခံ အသည္းကင္ဆာထက္ အျဖစ္နည္းပါတယ္။

Secondary Liver Cancer (ေနာက္ဆက္တြဲ အသည္းကင္ဆာ)
တျခားေနရာေတြမွာ အစဦး ျဖစ္ပြားတဲ့ ကင္ဆာဆဲလ္ေတြက အသည္းကို ျပန္႔ႏွံ႔ေရာက္ရွိလာလို႔ တဆင့္ခံ ျဖစ္ပြားတဲ့ အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ပါတယ္။ အသည္းဟာ တျခားအဂၤါအစိတ္ပိုင္း အားလံုးနီးပါးနဲ႔ ဆက္စပ္ ပတ္သက္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ တျခားအဂၤါ အစိတ္ပိုင္းမွာ ကင္ဆာျဖစ္ပါက အသည္းကို အလြယ္တကူ ျပန္ႏွ႔ံႏိုင္ၿပီး အသည္းကင္ဆာရသူ အမ်ားစုမွာ Secondary Liver Cancer ရသည့္ ဦးေရက မူလအစဦးကင္ဆာ ရသူထက္ အဆႏွစ္ဆယ္ ပိုမ်ားပါတယ္။ ထို႔အတူ Secondary Liver Cancer ကိုလည္း မူလေရာဂါ စျဖစ္တဲ့ ေနရာႏွင့္ပဲ အမည္ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဥပမာ စအိုကင္ဆာက ျပန္႔ႏွံံ႔လာတဲ့ အသည္းကင္ဆာျဖစ္ရင္ Metastatic bowel cancer လို႔ ေခၚေလ့ရွိပါတယ္။ မူလျဖစ္တဲ့ေနရာမွာ ကင္ဆာကို စေတြ႔တဲ့အခ်ိန္မွာ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပန္႔ႏွံ႔လာလို႔ ျဖစ္္လာတဲ့ အသည္းကင္ဆာကိုပါ တခါတည္းေတြ႔တာ ရွိသလို ေနာက္မွ ထပ္ေတြ႔တာလည္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာရဲ့ လကၡဏာမ်ား
မူလ အသည္းကင္ဆာ၌ အစပိုင္းမွာ ထူးျခားသည့္ လကၡမ်ားကို မေတြ႔ရပါ။ ေနာက္ပိုင္း အေျခအေန ဆိုးလာမွ သိရွိရတဲ့ အသည္းကင္ဆာရဲ့ လကၡဏာ မ်ားကေတာ့…
(၁) အားနည္းၿပီး ေမာပမ္းႏြမ္းနယ္ေနျခင္း
(၂) အသည္းတည္ရွိရာ ေနရာျဖစ္တဲ့ နံရိုးေတြရဲ့ ေအာက္ဘက္ရွိ ၀မ္းဗိုက္ရဲ့ ညာဘက္အေပၚေဒါင့္မွာ နာက်င္ျခင္း၊
(၃) ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ဆင္းျခင္း
(၄) အစားအေသာက္ပ်က္ျခင္း
(၅) မ်က္လံုးနဲ႔ အသားေရာင္မ်ား ၀ါလာျခင္း
(၆) ပ်ိဳ႕ခ်င္အန္ခ်င္ျခင္း
(၇) ၀မ္းဗိုက္ေဖါင္းပြလာျခင္း
(၈) အဖ်ား၀င္ျခင္း စတဲ့လကၡဏာေတြကို ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။

အသည္းကင္ဆာကို အဆင့္ သတ္မွတ္ျခင္း
ကင္ဆာေရာဂါ ရွိေၾကာင္း စတင္စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိသည္ႏွင့္ ျပန္႔ႏွံ႔မႈ ရွိမရွိဆိုတာကိုပါ တခါတည္း ေတြ႔ရွိရပါတယ္။ မူလစတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ ေနရာကေန ျပန္႔ႏွ႔ံမႈ ရွိမရွိႏွင့္ ျပန္႔ႏွံ႔မႈ ရွိေသာ္လည္း ဘယ္အတိုင္းအတာထိ ျပန္႔ႏွ႔ံေနၿပီဆိုတဲ့အေပၚ မူတည္ၿပီး ေရာဂါအဆင့္ကို သတ္မွတ္ပါတယ္။
အဆင့္ (၁) ကင္ဆာရဲ့ အရြယ္အစား ၂ ဆင္တီမီတာထက္ မပိုေသးျခင္းႏွင့္ စတင္ျဖစ္ပြားတဲ့ေနရာကလြဲၿပီး တျခားဘယ္မွ မျပန္႔ႏွ႔ံေသးသည့္အဆင့္။
အဆင့္ (၂) ကင္ဆာက အသည္းထဲရွိ ေသြးေၾကာမ်ားအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း (သို႔) က်ဴမာအေရအတြက္ တခုထက္ပိုရွိေနျခင္း
အဆင့္ (၃) A: ကင္ဆာ အရြယ္အစား ၅ ဆင္တီမီတာထက္ ပိုႀကီးေနျခင္း (သို႔) အသည္းရဲ့ အနီးတ၀ိုက္ ေသြးေၾကာမ်ားအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း
အဆင့္ (၃) B: ကင္ဆာက အသည္းအနီးအနားရွိ တျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္း အထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း။ သို႔ေသာ္လည္း ျပန္ရည္ေၾကာ အဖုထိ မေရာက္ေသးျခင္း။
အဆင့္ (၃) C: ကင္ဆာက အနီးအနားတ၀ိုက္ အဂၤါအစိတ္အပိုင္း တခုခု အျပင္ ျပန္ရည္ေၾကာဖုအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း
အဆင့္ (၄) ကင္ဆာက အနီးအနားရွိ အဂၤါအစိတ္မပိုင္းမ်ား၊ ျပန္ရည္ေၾကာဖုအတြင္းႏွင့္ အေ၀းထိ တျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းအထိ ျပန္႔ႏွံ႔ေနျခင္း စသည္ျဖင့္ ၆ ဆင့္ခြဲျခားထားပါတယ္။

Progranosis ကုသႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း
အေျခအေနအေပၚ မူတည္ၿပီး Primary Cancer ကို ေစာစြာ ေတြ႔ရွိပါက ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသႏိုင္သည့္ အခြင့္အလမ္း ရွိႏိုင္ပါတယ္။ Secondary Cancer ကိုေတာ့ ျပန္႔ႏွ႔႔ံေနၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကုသမႈျဖင့္ လံုး၀ အျမစ္မျပတ္ႏိုင္ေတာ့ေသာ္လည္း အသက္ဆက္လက္ ရွင္သန္ႏိုင္သည့္ကာလကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး ပိုမိုရွည္လ်ားေစရန္ႏွင့္ နာက်င္ျခင္းကို သက္ေတာင့္သက္သာ ရွိေစရန္ ကုသမႈကို ခံယူႏိုင္ပါတယ္။

ကင္ဆာေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနသည္ကို စမ္းသပ္ေတြ႔ရွိရတဲ့ ဆရာ၀န္က ကေလးႏွင့္စိတ္ပံုမွန္ မဟုတ္ေသာ လူနာမဟုတ္ရင္ လူနာရဲ့ ေရာဂါနဲ႔ အေျခအေန (ကင္ဆာေရာဂါ ေရာက္ရွိေနသည့္အဆင့္) ကို ထိန္ခ်န္ ဖံုးကြယ္ထားပိုင္ခြင့္ မရွိပါ။ ကုသႏိုင္သည့္ လမ္းေၾကာင္း ဘယ္ႏွစ္ခုရွိၿပီး လမ္းေၾကာင္းတခုစီရဲ့ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးက်ိဳး ႏွစ္ခုစလံုးကို ဆရာ၀န္က လူနာ နားလည္ေအာင္ ရွင္းျပရပါတယ္။ ဆက္လက္ကုသမႈအတြက္ ဆရာ၀န္ရွင္းျပတဲ့ လမ္းေၾကာင္းေတြအထဲက မိမိအတြက္ အေကာင္းဆံုး ထင္တဲ့လမ္းေၾကာင္းကို လူနာက ေရြးခ်ယ္ရပါတယ္။ မိမိေရြးခ်ယ္တဲ့ ကုသမႈ လမ္းေၾကာင္းရဲ့ ေကာင္းက်ိဳးဆိုးက်ိဳး ႏွစ္ခုစလံုးကို မိမိသိဖို႔လိုပါတယ္။ အသည္းကင္ဆာကို ကုသရာမွာ အသည္းျပင္ပသို႔ ကင္ဆာဆဲလ္ မျပန္႔ႏွံ႔ေသးတဲ့ Primary အဆင့္မွာ ကုသပါက ခြဲစိတ္ကုသၿပီး အသည္းအစိတ္အပိုင္းကို ျဖတ္ထုတ္ျခင္းမွသည္ အသည္းအစားထိုး ကုသျခင္းအထိရွိၿပီး လံုး၀ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုလို႔ ႏိုင္ပါတယ္။ အသည္းကို ခြဲစိတ္ကုသရာမွာ တျခားအဂၤါအဖြဲ႔အစည္းေတြကို ခြဲစိတ္ကုသထာထက္ အားေကာင္းသည့္ အခ်က္မွာ အသည္းဟာ သံုးပံုႏွစ္ပံုခန္႔ ျဖတ္ထုတ္ခံရသည့္တိုင္ေအာင္ ျဖတ္ထုတ္ခံရသည့္ အစိတ္အပိုင္းေနရာမွာ ဆဲလ္ေတြ ျပန္ပြားၿပီး ႏွစ္ပတ္မွ တလႏွစ္လ ကာလအတြင္း မူလအသည္း ဖြဲ႔စည္းပံုႏွင့္ အရြယ္အစားအတိုင္း သူ႔အလိုလို ျပန္ျဖည့္စြက္ေပးျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

မိမိ (သို႔) မိမိ မိသားစုအဖြဲ႔၀င္ တဦးဦးမွာ ကင္ဆာ ရွိၿပီဆိုတာ သိတာနဲ႔ Dignosis လုပ္ေပးတဲ့ ဆရာ၀န္ကို ကင္ဆာ အမ်ိဳအစားႏွင့္ အဆင့္အပါအ၀င္ ကုသာရန္အတြက္ မိမိသိခ်င္တာ သိသင့္တာ အကုန္ေမးဖို႔ တကယ္လိုအပ္ပါတယ္။ ေရာဂါ ကုသမႈကို တိုင္ပင္ရန္ ဆရာ၀န္က အဓိကျဖစ္ေသာ္လည္း ကင္ဆာေရာဂါကို ကုသရာမွာ Health Care Team တခုလံုးက တာ၀န္ယူပါတယ္။ က်န္းမာေရးကို အစိုးရတာ၀န္ယူသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ကင္ဆာ ရရွိသည့္ လူနာမ်ားအတြက္ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပဳစုပ်ိဳးေထာင္မႈအတြက္ ဆက္သြယ္ရန္ ဌာနေတြ၊ Services ေတြ မ်ားစြာ ရွိပါတယ္။ လူနာအေနႏွင့္ ဘယ္လို Services ကို ရရွိႏိုင္ၿပီး အဲဒီ Service ေတြအတြက္ ကုန္က်စာရိတ္ကို အစိုးရက တာ၀န္ယူမႈ ရွိမရွိ၊ မရွိပါက မိမိအေနႏွင့္ စိုက္ထုတ္ႏိုင္ဖို႔ ကုန္က်ႏိုင္သည့္ ခန္႔မွန္းေျခစာရိတ္ စတာေတြကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ အကုန္လံုး ေမးျမန္းတိုင္ပင္သင့္ ပါတယ္။

ဆရာ၀န္ကို ေမးျမန္္းသင့္သည့္ ေမးခြန္းမ်ား
(၁) မိမိမွာ diagnosis လုပ္ထားတဲ့ အသည္းကင္ဆာက ဘာအမ်ိဳးအစား အသည္းကင္ဆာလဲ။
(၂) ကင္ဆာက အသည္းရဲ့ အျပင္ကို ျပန္႔ႏွံ႔ေနၿပီလား။ အကယ္၍ ျပန္႔ႏွံ႔ေနပါက ဘယ္အထိ ေရာက္ေနၿပီလဲ။
(၃) မိမိမွာ ရွိတဲ့ အသည္းကင္ဆာက ဘယ္အဆင့္မွာ ရွိလဲ။
(၄) ကုသႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေလမ္း အတိုင္းအတာက ဘယ္အထိ ရွိလဲ။
(၅) ဘယ္လို စမ္းသပ္မႈေတြကို ထပ္လုပ္ဖို႔လိုလဲ။
(၆) ဘယ္လို ကုသမႈကို အၾကံျပဳတိုက္တြန္းခ်င္လဲ။
(၇) ကုသမႈ တခုစီမွာ ရွိတဲ့ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳးနဲ႔ ဆက္ပြားျပႆနာေတြက ဘာေတြလဲ။
(၈) တျခား ေရြးခ်ယ္စရာ ဘာမ်ားရွိေသးလဲ။ အကယ္၍ မရွိဘူး ေျပာပါက ဘာေၾကာင့္လဲ။
(၉) တျခား ျဖည့္စြက္ကုသနည္း (Complementary Therapy) ေတြနဲ႔ ကုသလို႔ ရတာ ဘာေတြရွိႏိုင္လဲ။
(၁၀) ေဆးရံုမွာ ဘယ္ေလာက္ ၾကာၾကာေနရမလဲ။
(၁၁) ပံုမွန္အတိုင္း ျပန္ျဖစ္ဖို႔ ဘယ္ေလာက္ အခ်ိန္ယူရမလဲ။
(၁၂) Chemotherapy က ဘာအတြက္ အသံုးျပဳလဲ။ ဆိုးက်ိဳးေတြက ဘာရွိလဲ။
(၁၃) ကင္မိုသရဖီအတြက္ ကုန္က်စာရိတ္ ဘယ္ေလာက္ရွိလဲ။
(၁၄) ဒီကုသမႈက မိမိရဲ့ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာႏွင့္ မ်ိဳးပြားျခင္းဆိုင္ရာကို ထိခိုက္ႏုိင္ပါသလား။
(၁၅) ဘယ္ေလာက္မွာ ဘယ္ႏွစ္ၾကိမ္ တခါ (How ofteen) စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈကို ျပဳလုပ္ဖို႔ လိုအပ္သလဲ။
(၁၆) ကုသမႈ တခု ၿပီးဆံုးသြားၿပီးေနာက္ ေနာက္တႀကိမ္ ကင္ဆာ ျပန္ထလာရင္ ဘယ္လိုဆက္လုပ္ရမလဲ စသည့္တို႔ ပါ၀င္ႏိုင္တဲ့ မိမိ သိခ်င္တဲ့ အခ်က္ေတြအားလံုးကို ဆရာ၀န္ႏွင့္ ေမးျမန္း တိုင္ပင္ဖို႔ လိုအပ္ၿပီီိီီီး ကုသမႈကို ခံယူသင့္ပါတယ္။
(မငယ္)

Posted in: အေထြေထြဗဟုသုတ